Uslanmaz Adam Tarantino

Quentin Tarantino oluşturduğu kendine has sinema dili ve bilinen konu ve tekniklere getirdiği orijinal yaklaşımlarla yarattığı yeni türe kendi adını verebilen, “Tarantinesk” deyişini sinema literatürüne kazandırmış bir yönetmen. Sadece yönetmen de değil, aynı zamanda oyuncu, senarist ve yapımcı. Sinema eğitimi olmayan, çalıştığı video dükkanında seyrettiği sayısız film sayesinde kendini yetiştirmeyi başaran ve “Eğer bir gün film izleme tutkumu kaybedersem, film yapmam için bir neden kalmaz” sözünün sahibi Quentin Tarantino için yapılacak en uygun yakıştırma ise sinema fanatiği olacaktır.

1992 yılında Rezervuar Köpekleri ile ünlenen QT, 1994’te ikinci filmi Ucuz Roman’la Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülünü ve en iyi özgün senaryo Oscar’ını kazanarak 90’ların unutulmaz yönetmenleri arasına girmeyi çoktan başardı. Şimdiye kadar çekmiş olduğu 5 filmin sonunda bu yazının sahibi gibi hayranlarının yanı sıra, filmlerindeki kendine özgü stilden nefret edenlerin bile kabul edeceği şey kültleşmiş sahneleri, klasik tür ve temalara özgün yaklaşımları ve unutulmaz diyaloglarıyla Tarantino filmlerinin sinemaya kazandırdığı açılımlardır. 

Kamera arkasında olmasa da senaryosunu yazdığı ya da yapımcılığını üstlendiği filmlerde de Tarantino’nun izlerini görmek mümkündür. Senaryosunda imzası bulunan filmler arasında en bilinenleri True Romance, Gün Batımından Şafağa (From Dusk Till Dawn) ve Oliver Stone ile anlaşmazlık yaşadığı Katil Doğanlar (Natural Born Killer)’dır.

Tarantino’nun sinematografisi incelendiğinde karşımıza çıkan belli olmazsa olmazlar vardır. Bunlardan biri Tarantino’nun modası geçmiş şeyleri yenileme, tekrar canlandırma çabası ya da eskiye saygı duruşunda bulunmasıdır. Bu çabayı oyuncu seçiminden ele aldığı konulara, seçtiği müziklerden kullandığı film tekniklerine kadar takip etmek mümkündür. Unutulmaya yüz tutmuş John Travolta’ya Pul Fiction’da, 70’li yılların aksiyon filmlerinin siyahi kadın oyuncusu Pam Grier’e Jackie Brown’da, Kung Fu dizisinin unutulmazı David Carradine’e Kill Bill’de, yıldızı sönmüş Kurt Russel’a ise Ölüm Geçirmez’de önemli roller teslim etmiştir. Ucuz Roman’da Mia Wallace ve Vincent Vega’nın gittikleri Jack Rabbit’s Slim’s adlı restoranın nostaljik ambiyansını hazırlarken QT’nin büyük keyif aldığına kuşku yoktur.

Tarantino filmlerinde zekice hazırlanmış, esprili diyaloglar da büyük yer tutar. Bu diyaloglar arasında en unutulmazı kuşkusuz Rezervuar Köpekleri’nin açılış sahnesinde, siyah takım elbiseler içinde gördüğümüz bütün karakterlerin önce Madonna’nın Like a Virgin şarkısı, sonra da bahşiş verme hakkında yaptıkları muhabbettir. Çenebaz Tarantino’nun elinden çıkan diyaloglar genellikle şarkı, film, dizi, hamburger gibi popüler kültür ürünleri hakkındadır.

 Tarantino filmlerini seyretmek aynı zamanda metinler arası bir yolculuğa da çıkmak demektir. Hayranı olduğu filmlere sık sık göndermeler yapar Tarantino. Kullandığı kes-yapıştır tekniği ile sevdiği filmlerin bazı yanlarını, türlerin klişelerini alır ve kendi filmine ustaca ekler. B tipi istismar filmlerine olan hayranlığını kankası Robert Rodrigez ile ortaklaşa hazırladıkları Grind House projesi ile taçlandırmıştır. Kill Bill anime-manga, kung fu ve spagetti-western türlerinin ve bu türlere ait filmlere yapılan göndermelerin ortaya karışık bir sunumudur. Inglourious Basterds'da ise kafa derisi yüzen kahramanları ile westernlerin olmazsa olmazı kızılderililere gönderme yaparken, fonda 2. Dünya Savaşı ve Hitler'e karşı planlanan bir suikast vardır. Fanatikleri tarafından bulması adeta oyun haline getirilen Tarantino göndermelerinin en meşhurlarını bir kez de burada analım; The Wild Bunch (Vahşi Belde), Game of Death (Ölüm Oyunu), Karete Kid, Dressed To Kill, Once Upon a Time in the West (Bir Zamanlar Batıda), Vanishing Point. Tarantino sadece sevdiği filmlere değil, kendi filmlerine de sık sık göz kırpar. Örneğin Kill Bill’de Gelin’in Tokyo havaalanında önünden geçtiği reklam afişinde yer alan Red Apples sigara markası (uydurulmuş bir markadır) Ucuz Roman’da boksör Butch’ın aldığı sigara markasının aynısıdır. Benzer şekilde Rezervuar Köpekleri’nde karakterlerin sohbeti sırasında ismi geçen oyuncu Pam Grier’i daha sonra çekeceği üçüncü filminde Jackie Brown olarak izleriz. Ölüm Geçirmez’deki kadın oyunculardan birinin cep telefonu müziği Kill Bill’in meşhur ıslığıdır.

Tarantino sinemasının aldığı eleştirilerin odak noktasında filmlerindeki yoğun şiddet yer alır. Filmlerindeki estetize şiddet hakkında yöneltilen eleştirilere verdiği cevaplardan biri şu şekildedir; “Başkalarının bunu (filmlerinde şiddetten söz etmeyi) amaçlamaları anlaşılır bir şey, ama benim amacım bu değil. Eğleniyorum, hepsi bu kadar basit.” Filmlerdeki şiddet kendisine eğlendirici gelse de pek çok eleştirmen ve izleyiciyi rahatsız ettiği de ortadadır. QT filmlerindeki şiddetin rahatsız ediciliği ise nedensiz (Rezervuar Köpekleri’nde Mr. Blonde’un rehin aldıkları polis memurunun kulağını kesmesi), trajikomik (Ucuz Roman’da Vincent Vega’nın sakarlığı yüzünden ateş alan silahın arabanın arka koltuğundaki adamın kafasını patlatması), beklenmedik (Jackie Brown’da Louise’in sinirlenip otoparkta Melanie’yi vurması) ve absürd (Kill Bill’de Gelin’in Çılgın 88’leri tek başına kılıçtan geçirmesi) olmasıyla ilişkilidir. Bütün QT filmleri suç dünyasına ait karakterleri anlatmaktadır ve şiddet bu karakterlerin gündelik hayatının bir parçası, bir rutinidir. Eğer bir soygun, gangster ya da intikam hikayesi anlatıyorsanız şiddete de ucundan kıyısından bulaşmanız kaçınılmazdır. Kaldı ki Rezervuar Köpekleri’ndeki ünlü şiddet sahnesinde yani Mr. Blonde’un –kendisinin Ucuz Roman’daki Vincent Vega’nın kardeşi olduğunu Tarantino sonradan açıklamıştır- “Stuck In The Middle With You” şarkısı eşliğinde kulak kestiği sahnede kulağın kesilme anını görmeyiz. Sahnenin rahatsız ediciliği işkence sırasında Mr. Blonde’un işini (!) büyük bir keyifle yapmasından kaynaklanmaktadır.

Tarantino filmlerindeki şiddet uygulayıcı karakterler gangster, hırsız ya da kiralık katil olmalarına rağmen sıradan insanlar olarak yansıtılırlar. Bir soygun ya da cinayet öncesinde bir şarkı ya da ayak masajı gibi basit şeyler hakkında konuşan, kimi zaman sakar ve beceriksiz kişilerdir. Bir sahnede son derece cool görünen karakterleri (örneğin Rezervuar Köpekleri’nin açılış sahnesinde siyah takım elbiseler içinde yavaş çekim yürürler) bir sonraki sahnede kanlar içinde ağlarken görebiliriz. Sakar ve beceriksiz, kazara vurduğu adamın cesedini ne yapacağını bile bilemeyen gangsterler ya da üç kadından dayak yiyip ağlayan bir katil görmek kuşkusuz seyircinin alışık olduğu bir şey değildir. Dolayısıyla bu karakterlerin uyguladığı şiddet edimi de izleyiciye trajikomik gelecektir. Eleştirmenleri rahatsız eden de şüphesiz şiddete gülüp normal karşılayan insanların hayattaki gerçek şiddete de kayıtsız kalacağı endişesidir. Karakterlerin son derece cool olduğu tek film ise Kill Bill’dir

Filmlerinde şiddeti enine boyuna analiz etmeyen, sadece kaçınılmaz bir olgu olarak sunan Tarantino filmlerdeki şiddetin kendisini eğlendirdiğini ve filmlerinin komedi raflarında yer alması gerektiğini söylüyor. Eski Roma’da gladyatörlerin kanlı dövüşlerinin büyük arenaları dolduran binlerce kişi için bir eğlence kaynağı olduğu düşünülürse Tarantino’nun şiddetin insanlara neden cazip geldiğini çözmüş olabileceğini ileri sürmek çok da iddialı olmayacaktır.